"Loạn" giống cây trồng tại Tây Nguyên

Những năm gần đây, do nhu cầu sử dụng các loại giống cây công nghiệp, cây ăn quả của người dân vùng Tây Nguyên ngày càng tăng cao. Đã có không ít các doanh nghiệp, cá nhân kinh doanh mặt hàng này lợi dụng tung ra thị trường những loại cây giống kém chất lượng, gây thiệt hại nặng nề về mặt kinh tế của người nông dân.

Lạc giữa ma trận cây giống

Từ lâu, thương hiệu giống cây trồng Ea Kmat do Viện khoa học kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên (Viện Ea Kmat) sản xuất nức tiếng khắp vùng bởi chất lượng bảo đảm, giá cả phù hợp, được người dân tin chuộng. Tuy nhiên, thương hiệu này ngày càng bị làm nhái trắng trợn vì ngành chức năng địa phương buông lỏng quản lý. Nông dân trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên đang như đứng trước ma trận cây giống, thật giả lẫn lộn.

Các cơ sở kinh doanh giống cây trồng xã Hòa Thắng , TP Buôn Ma Thuột, mạo danh tên gọi “Ea Kmát”.

chúng tôi đến xã Hòa Thắng, TP. Buôn Ma Thuột (Đăk Lăk), nơi đóng chân của Viện Khoa học kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên. Chỉ trong bán kính 3 km quanh Viện cũng đã có rất nhiều cửa hàng giống cây trồng đề thương hiệu “giống cây trồng Ea Kmat”, nên khó mà phân biệt được thật, giả. Chúng tôi vào một số điểm bán giống cây trồng xung quanh Viện Ea Kmat. Tại đây, chủ các điểm bày bán cây giống đều trưng biển Viện giống cây trồng ra để "lòe" người mua. Họ khẳng định, giống được lấy từ trong Viện ra bán, cứ yên tâm mang về trồng. 

Về giá cả, hầu hết các giống cây giá dao động từ 40 – 50 nghìn đồng/bầu giống. Theo quan sát của chúng tôi, các bầu giống có chiều dài mắt ghép khác nhau. Nhiều cây chưa đủ tiêu chuẩn chiều dài mắt ghép đã bị mang bán. Thấy chúng tôi thắc mắc, chủ cơ sở giả thích: "Đáng lẽ phải đến khi mắt ghép dài 20 - 25cm, đã ra lớp lá thứ hai mới xuất bán nhưng khách cần quá, khan hàng thì cũng phải xuất thôi. Thực ra, về trồng nếu chăm bón tốt thì không ảnh hưởng gì cả".

Tiến sĩ Trương Hồng, Quyền Viện trưởng Viện khoa học kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên

Người dân chịu thiệt thòi

Thực tế, đã có không ít người nông dân lựa chọn nhầm giống kém chất lượng, không phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu của vùng nên hiệu quả kinh tế thấp, thậm chí là mất trắng.

Cách đây 4 năm, Anh Nguyễn Hữu Phước, ở xã Ea Hồ, huyện Krông Năng quyết định chuyển đổi 6 sào đất cà phê sang trồng bơ. Nghe người dân mách nước anh đã đến xã Hòa Thắng, TP. Buôn Ma Thuột để mua giống bơ Booth- 7 của Viện Ea Kmat. Thế nhưng khi đến đây anh như lạc vào “ma trận”, rất nhiều người tới mời chào vào cửa hàng và tự nhận là giống cây của Viện Ea Kmat.

Anh Phước cho biết : “Do nhiều người mời quá, tôi cũng cả nể nên mua đại giống cây tại một cửa hàng mà không có hóa đơn chứng từ gì. Gần 4 năm nay, tôi đầu tư hơn 200 triệu đồng chăm sóc rất kỹ nhưng kết quả vườn bơ chậm phát triển chưa ra trái. Giờ đây, tôi biết là mình mua phải giống cây kém chất lượng cũng đành “ngậm bồ hòn làm ngọt” vì không nhớ chính xác cửa hàng mình mua giống".

 ông Nguyễn Văn Tin ở xã Dliê Ya, huyện Krông Năng

Cần mua cây giống ở những địa chỉ tin cậy

Theo thống kê chưa đầy đủ của ngành Nông nghiệp Đăk Lăk, toàn tỉnh có tới gần 200 cơ sở cung cấp cây giống, nhiều nhất tại địa bàn xã Hòa Thắng, TP. Buôn Ma Thuột (khu vực đứng chân của Viện Khoa học kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên). Trong đó, những đơn vị cung cấp cây giống có uy tín, được các cơ quan chức năng công nhận như Viện Khoa học kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên, Công ty TNHH Một thành viên Dak Farm và Công ty Mười Bơ Tây Nguyên… chỉ đếm trên đầu ngón tay.

Tiến sĩ Trương Hồng, Quyền Viện trưởng Viện khoa học kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên cho biết, hiện nay Viện chỉ có 3 cơ sở ươm và kinh doanh cây giống tại 53 Nguyễn Lương Bằng, TP. Buôn Ma Thuột, tỉnh Đăk Lăk; 03 Quang Trung, TX. Bảo Lộc, tỉnh Lâm Đồng; 322 Trường Chinh, phường Trà Bá, TP. Pleiku, tỉnh Gia Lai. Tuy nhiên, xung quanh các trung tâm này có rất nhiều cửa hàng mọc lên và tự nhận là giống của viện. Trên thực tế, nhiều cửa hàng chỉ mua một số lượng giống nhất định của Viện rồi trà trộn nhiều loại không rõ nguồn gốc bán cho người dân. Việc này ảnh hưởng rất nghiêm trọng tới tình hình sản xuất.

Cũng theo Tiến sĩ Trương Hồng, hiện nay việc xin giấy phép kinh doanh cây con giống của các cơ sở kinh doanh quá dễ dàng lại không được kiểm định thường xuyên nên các cơ sở kinh doanh thường trà trộn những cây giống trôi nổi không rõ nguồn gốc. Còn khi các cơ quan chức năng tổ chức thanh tra, các cơ sở giống biết tin đều tạm thời đóng cửa, nghỉ kinh doanh; hoặc chủ doanh nghiệp, đại lý trốn tránh, không hợp tác. Năm ngoái, có doanh nghiệp vi phạm, bị phạt tiền, thu hồi giấy phép nhưng sau đó tìm cách đăng ký kinh doanh trở lại với tên người khác.

Vì thế, trước mắt người nông dân khi mua cây giống cần tự bảo vệ mình bằng việc tìm đến các đơn vị cung ứng giống bảo đảm uy tín, nguồn giống có xuất xứ rõ ràng, mua bán phải có hóa đơn, chứng từ hoặc cam kết bảo đảm chất lượng.

Bên cạnh đó, nếu phát hiện các cơ sở sản xuất cây giống kém chất lượng bà con cần báo cáo chính quyền địa phương hoặc các cơ quan chức năng để kịp thời ngăn chặn.

Theo phân tích của chuyên gia Agritech

(Tham khảo: baodantoc.com.vn, thanhnien.vn, nongnghiep.vn)